Afvallen staat jaar in jaar uit met stip bovenaan het lijstje met goede voornemens. Alle goede voornemens ten spijt, de helft van alle Nederlanders is en blijft te dik. Wat gaat er fout?

“De wens om af te vallen, komt voort uit onvrede. Mensen vinden zich te dik, maar eigenlijk willen ze helemaal niet veranderen”, vertelt Stan van Eck van Happy Weight. “Daarom zijn zoveel pogingen gedoemd te mislukken. Een derde deel van alle mensen is na verloop van tijd zelfs zwaarder dan voor aanvang van een dieet.”

Even afvallen, is niet moeilijk
Alleen door gedrag te veranderen, zal een blijvend gezond gewicht bereikt worden. Even snel afvallen, is niet zo moeilijk. De uitdaging ligt in het op gewicht blijven. “Gedrag veranderen doe je niet in een opwelling omdat het ’toevallig’ 1 januari is of omdat je je stoort aan je vetrolletjes”, vertelt Van Eck. “Vergelijk het met roken. Stoppen met roken, is alleen succesvol als je echt gemotiveerd bent. Gedragsverandering moet diep vanuit jezelf komen.”

Overgewicht verhoogt de kans op onder meer diabetes, hart- en vaatziekten en gewrichtsaandoeningen. Belangrijker dan het verdwijnen van de vetrolletjes zijn de gezondheidsvoordelen die bereikt worden met een gezond gewicht. “Die beloning voor jezelf, daar zou de motivatie vandaan moeten komen.”

Maximaal kilo per week
Gezond afvallen, betekent geleidelijk afvallen. Een gemiddeld gewichtsverlies van 0,5 tot 1 kilo per week volstaat. Meer heeft geen extra gezondheidsvoordelen, integendeel.
Bij het afvallen, is het volgende uitgangspunt van belang:
– 5 – 10 % gewichtsverlies is gezond;
– 10 -15 % gewichtsverlies is haalbaar;
– meer dan 15 % gewichtsverlies is niet reëel.
Wie stap voor stap gezonde eet- en leefgewoonten aanleert, krijgt als ‘beloning’ daarvoor een gezond gewicht.

Genieten van een zoete smaak en tegelijkertijd je calorie-inname beperken, het kan. Voedingsmiddelen waarbij suiker is vervangen door zoetstoffen leveren minder calorieën en die vermindering kan oplopen tot 100% in light- en zerodranken die helemaal geen suikers bevatten.
Er bestaan nog altijd veel misverstanden over zoetstoffen in relatie tot gezondheid. Het Kenniscentrum Zoetstoffen geeft op www.zoetstoffen.nl wetenschappelijk onderbouwd antwoord op alle vragen.

Zoetstoffen en gewicht
Met de zomer in aankomst, zijn er veel mensen die graag nog wat willen afvallen om bijvoorbeeld straks weer zelfverzekerd in bikini op het strand te kunnen liggen. Meer bewegen speelt hierin een belangrijk rol, maar ook de inname van minder calorieën helpt bij het realiseren van gewichtsreductie. Laagcalorische zoetstoffen zijn ontwikkeld om de consumptie van suiker en calorieën te verminderen, maar toch te kunnen blijven genieten van de zoete smaak die we zo lekker vinden. Op die manier heb je wel de lusten van de zoete smaak, maar niet de lasten van te veel calorieën.

Wetenschap
Een systematische review van de literatuur, die dit jaar werd gepubliceerd, bevestigt dat de consumptie van laagcalorische zoetstoffen, leidt tot een lagere calorie-inname en bevorderlijk is voor gewichtsverlies. Een andere recente studie toont aan dat het vervangen van dranken met suiker door light- en zerodranken in het kader van een afslankprogramma leidt tot een significant gewichtsverlies.

Kenniscentrum Zoetstoffen
Kenniscentrum Zoetstoffen wil met www.zoetstoffen.nl informatie over zoetstoffen beter toegankelijk maken en misverstanden uit de wereld helpen op basis van wetenschappelijk onderbouwde feiten. Zeker in deze tijd waarin overgewicht een toenemend probleem is, spelen voedingsmiddelen met minder of geen calorieën een belangrijke rol en is het noodzakelijk dat er betrouwbare informatie beschikbaar is over zoetstoffen. De website www.zoetstoffen.nl geeft antwoord op vragen over verschillende individuele zoetstoffen, zoetstoffen in relatie tot gezondheid en de veiligheid van zoetstoffen. Daarnaast staan op de website praktische tips om minder zoet te eten en te drinken en recepten met zoetstoffen om in praktijk uit te proberen. De website is bedoeld voor voedingsprofessionals maar ook geïnteresseerde consumenten.

Een mooi strak, als het even kan gespierd, lichaam willen we allemaal. En toch kampt de helft van alle Nederlanders met overgewicht. Waar gaat het mis? Happy Weight analyseerde de meeste gemaakte afslankfouten.

Happy Weight is een schriftelijke thuiscursus die leert valkuilen te herkennen en te vermijden. Het programma, samengesteld door Nederlandse deskundigen, hielp al meer dan 60.000 mensen aan een blijvend gezond gewicht. Op basis van de ervaringen van die mensen stelde Happy Weight een top 7 van de meest gemaakte afslankfouten samen.

1. Eén keertje maar
Of we ons nu verdrietig of juist geweldig vinden, er is altijd wel een reden om ‘één keertje’ uit de ban te springen.

2. Ik sla het ontbijt wel over
De klassieker! Een goed ontbijt is juist een (onverwachte) slankmaker. Een gezond ontbijt brengt de stofwisseling op gang en voorkomt een bijna onbedwingbare trek in iets zoet later op de ochtend.

3. Ik heb net gesport
Is sporten een middel om te werken aan de gezondheid of is het een alibi om vervolgens extra te mogen eten?

4. Een plan? Heb ik niet nodig!
Een blijvend gezond gewicht wordt alleen bereikt door een structurele verandering van eet- en leefgewoonten. Bevliegingen zijn gedoemd te mislukken.

5. Laat eten maakt toch niet uit?
Kies voor drie maaltijden per dag op vaste tijden. Daardoor ontstaat minder de neiging te snacken of extra veel te eten door de lange interval tussen twee maaltijden.

6. In het weekeinde neem ik ‘vrij’
Door de week keurig nieuwe eet- en leefgewoonten volgen en vervolgens in het weekeinde alle remmen loslaten. Het lichaam dat net in de spaarstand was gegaan, slaat de extra voeding op als reserve (lees: vet).

7. Van light mag ik meer
Light tikt zwaar aan. Een product mag light heten als het dertig procent minder energie, vet of suikers bevat. Chips die minder vet bevat, mag light heten. Ook als het vet vervangen is door extra koolhydraten… Light producten geven bovendien minder snel een vol gevoel waardoor er ‘automatisch’ meer van gegeten wordt.

De Happy Weight-methode is samengesteld door diëtistes, bewegingswetenschappers en communicatiedeskundigen. In principe mag alles gegeten worden. Het programma voldoet aan de richtlijnen van de Voedingsraad, het Voedingscentrum en de Nederlandse Norm Gezond Bewegen

Het Voedingscentrum legde alle slankmethoden langs de meetlat en zegt over Happy Weight: “Het volgen van deze methode maakt het eetpatroon gezonder. Bovendien zijn de gedragsveranderingen als gevolg van deze methode op de lange termijn goed vol te houden. Het is mogelijk om met dit dieet gewicht te verliezen en een gezond gewicht te behouden.”

Alle programma’s van Happy Weight worden vergoed door een groot aantal zorgverzekeraars.

We worden steeds zwaarder: 51% van de Belgische werknemers heeft momenteel een te hoge BMI en de gemiddelde BMI nam de voorbije 20 jaar toe. Dat blijkt uit een onderzoek van de Groep IDEWE. Deze resultaten zijn niet te verwaarlozen, want overgewicht heeft nadelige effecten op de gezondheid en leidt tot minder productieve werknemers. We zien duidelijke verschillen tussen mannen en vrouwen en tussen de onderzochte sectoren.

Grootschalig onderzoek naar de BMI van de Belg
In 2013 registreerde IDEWE van 237.925 werknemers (112.386 vrouwen en 125.539 mannen) de lengte en het gewicht. Op basis daarvan werd de gemiddelde BMI berekend (body mass index = gewicht in kg gedeeld door lengte2 in meter).

De resultaten zijn onrustwekkend: maar liefst 34% van de onderzochte werknemers kampt met overgewicht (BMI = 25-29,9) en 17% is obees (BMI > 30). Dat betekent dus dat meer dan de helft van alle Belgische werknemers gewichtsproblemen heeft. En er is nog meer slecht nieuws: het IDEWE-onderzoek toont aan dat de gemiddelde BMI van de Belg blijft toenemen. Waar de BMI bij de start van de studie in 1993 nog 24,6 (= gezond gewicht) bedroeg, was het in 2013 al 25,8 (= overgewicht). Enige nuance: verschillen tussen mannen en vrouwen en tussen sectoren

Een te hoge BMI blijkt gemiddeld vaker voor te komen bij mannen (40,5% overgewicht, 17,3% obees) dan bij vrouwen (27,6% overgewicht, 16,2% obees). Daarnaast zijn er opvallende verschillen tussen de onderzochte sectoren. Overgewicht en obesitas bij mannen komen het meest voor in de sectoren transport (73%), overheid (64%), bouw (60%) en industrie (60%). Voor vrouwen zijn dat de sectoren overheid (48%), zorg (45%) en transport (45%). Het grootste verschil tussen de seksen vinden we bij de transportsector. In de voedingssector is het verschil tussen mannen en vrouwen dan weer verwaarloosbaar (zie ook infographic).

Nadelige effecten op gezondheid en professioneel functioneren Het is bekend dat mensen met een BMI hoger dan 30 meer risico lopen op hart- en vaatziekten, een te hoge bloeddruk, diabetes en slaapapneu. Er is ook een duidelijk verband aangetoond tussen enerzijds obesitas en anderzijds absenteïsme en een verminderde productiviteit. In het belang van werknemers én werkgevers pleit IDEWE dan ook voor meer preventie en gezondheidspromotie op het werk. Gezien de grote verschillen tussen de sectoren, lijkt een sectorale aanpak de beste keuze.

Jaarlijks zijn er in Nederland bijna 5.000 nieuwe gevallen van kanker toe te schrijven aan overgewicht. Wereldwijd gaat het om bijna een half miljoen nieuwe gevallen per jaar. Het aantal gevallen van kanker door overgewicht is hoger bij vrouwen dan bij mannen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie in samenwerking met het Wereld Kanker Onderzoek Fonds.

Nieuwe berekeningen van de Wereldgezondheidsorganisatie brengen in kaart wat de impact van overgewicht is op het aantal gevallen van kanker. Wereldwijd is het aantal gevallen van kanker dat toegeschreven kan worden aan overgewicht hoger bij vrouwen dan bij mannen. Uit de nieuwe cijfers blijkt dit ook in Nederland het geval te zijn.

Dat het aantal gevallen van kanker door overgewicht hoger is bij vrouwen dan bij mannen komt doordat veelvoorkomende vormen van kanker bij vrouwen een sterk verband hebben met overgewicht. Ruim 75 procent van de gevallen van kanker die toegeschreven worden aan overgewicht bij vrouwen zijn gevallen van borstkanker na de menopauze, baarmoederkanker en dikkedarmkanker.

Onderzoekers hebben berekend hoeveel van de nieuwe gevallen van kanker in 2012 gerelateerd zijn aan overgewicht door gegevens over lichaamsgewicht in 2002 te analyseren. Hiermee is rekening gehouden met een periode van 10 jaar tussen overgewicht als risicofactor voor kanker en de diagnose van de ziekte. Als maatstaf voor overgewicht is de BMI (Body Mass Index) gehanteerd. De BMI geeft aan of het lichaamsgewicht gezond is in verhouding tot de lichaamslengte.

De rol van overgewicht als belangrijke risicofactor voor kanker wordt steeds duidelijker in wetenschappelijk onderzoek. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds houdt de lijst van kankersoorten waarvan bekend is dat ze een verband hebben met overgewicht actueel. Tot nu toe gaat het om 9 soorten kanker: darm-, slokdarm-, alvleesklier-, nier-, baarmoeder-, borst- (bij vrouwen na de menopauze), eierstok-, galblaas- en gevorderde prostaatkanker.

Wereldwijd neemt het aantal mensen met overgewicht toe. Het aantal volwassenen met overgewicht is tussen 1980 en 2013 volgens schattingen met 27,5 procent toegenomen. In Nederland zijn de cijfers ook zorgwekkend: 53 procent van de mannen en 44 procent van de vrouwen van 20 jaar of ouder is te zwaar.

De nieuwe berekeningen zijn alleen gericht op de rol van lichaamsgewicht bij het krijgen van kanker. De rol van voeding en beweging is hierin niet meegenomen. Het zijn ook conservatieve schattingen op basis van de aanname dat bepaalde kankersoorten geen verband zouden hebben met lichaamsgewicht.  Onderzoekers schatten dat ruim een derde van de meest voorkomende gevallen van kanker voorkomen kan worden door een gezond gewicht te behouden, gezond te eten en voldoende te bewegen.

Nadia Ameyah, directeur van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds: “Roken blijft de belangrijkste risicofactor voor kanker. De bevindingen van dit onderzoek benadrukken echter ook de noodzaak om maatregelen te nemen om overgewicht terug te dringen. Het aantal rokers neemt af, maar het aantal personen met overgewicht neemt helaas toe. Samen moeten we in actie komen om kanker te voorkomen. Ruim een derde van de meest voorkomende gevallen van kanker kan worden voorkomen door gezonde keuzes te maken in onze leefstijl.”

Begin dit jaar werd bekend dat overgewicht, letterlijk en figuurlijk, steeds zwaarder op de wereldbevolking is gaan wegen dan voorheen. Uit onderzoek van het Overseas Development Institute (ODI) bleek dat 1 op de 3 volwassen mensen op aarde kampt met overgewicht.

Uit recent onderzoek van Ipsos blijkt dat dit onder Nederlanders nog hoger ligt. Op basis van de formule van de Body Mass Index (BMI) blijkt dat de helft van de Nederlanders (51%) kampt met een zekere mate van overgewicht. Voor 1 op de 6 Nederlanders neemt het overgewicht ernstige vorm aan.

Mannelijke 50+’er meer overgewicht
Na berekening van de BMI-scores blijken mannen meer last te hebben van overgewicht dan vrouwen.

Kijken we naar de leeftijdsverschillen van mensen en hun BMI-scores, lijkt er een relatie te bestaan tussen leeftijd en overgewicht. Hoe ouder Nederlanders worden, hoe meer zij te maken krijgen met overgewicht. Jongere Nederlanders hebben eerder te maken met ondergewicht.

PVV- en SP-kiezers zwaarste van electoraat
Op basis van huidige partijvoorkeur blijken de kiezers met het meeste overgewicht zich te bevinden aan de weerskanten van het politieke spectrum. Met name bij SP-kiezers lijkt de noodzaak om meer op de kilo’s te letten dringend. Van alle kiezers kampen zij het meest met ernstig overgewicht (30%).

SP-kiezers worden op de voet gevolgd door PVV-kiezers. 2 op de 3 van hen krijgt op basis van hun BMI-scores het advies aan de slag te gaan met hun gewicht. In verhouding tot het overige electoraat zijn PVV-kiezers ook het meest van plan te gaan diëten in de komende maanden. SP-kiezers zeggen daar minder voor te voelen.

D66-kiezers, gevolgd door CDA-kiezers, lijken gezonder bezig. Het overgrote deel van deze kiezersgroepen heeft een gezonde lengte-gewicht verhouding.